Мұнда АИТВ-инфекциясының және жыныстық жолмен берілетін инфекциялардың таралуының алдын алу жұмыстарын жүргізеді. Алдын алу шараларының тізбесі қауіпті мінез-құлыққа ұшыраған халықтың негізгі топтарына көмек көрсетуді қамтиды (бұлар инъекциялық есірткі заттарын қолданатын адамдар (ИЕТ), жыныс қатынас қызметкерлер, ЕпенЕ тобы (ерлермен жыныстық қатынасқа түсетін ерлер және трансгендерлер).
ШҚО ЖИТС орталығының достық кабинетінің дәрігері, акушер-гинеколог, дерматовенеролог Динара Мукушева кабинет жұмысы туралы айтты. Біз сондай-ақ қатынасқа дейінгі және кейінгі алдын алу шараларға қатысамыз, - дейді Динара Мукушева. – Негізгі топтың пациенттері, егер оларда АИТВ статусы теріс болса, профилактиканы ала алады. Олар АИТВ дан қорғану үшін дәрі қабылдай алады. Дегенмен, бұл препараттар ЖЖБИ-дан құтқара алмайтынын атап өткен жөн. Бірақ, жыныстық жолмен берілетін инфекциялар емделеді, ал АИТВ созылмалы ауру, оны емдеу өмір бойы, қандағы вирус концентрациясын төмендетуге көмектеседі.
Дәл осындай профилактика дискордантты жұптарға беріледі - бұл ерлі-зайыптылардың (немесе серіктестердің) біреуі АИТВ -жұқтырған жұптар. Осы препараттарды қабылдау арқылы АИТВ жұқтырмаған серіктестер адамның иммун тапшылығы вирусын жұқтыру қаупін азайтады.
-Мен акушер-гинеколог ретінде АИТВ жұқтырған жүкті әйелдерді емдеймін, - деді дәрігер. – Сонымен қатар гинекологиялық ауруға шалдыққан әйелдер де тексеріледі. Алдын алуға сонымен қатар жеке қорғану құралдары (мүшеқаптар, майлау материалдары) және ақпараттық материалдармен (парақшалар, брошюралар) тегін қамтамасыз етуді қамтиды, яғни оқу-ағарту жұмыстары жүргізіледі. Мұнда анонимді түрде келе аласыз, - дейді Динара Мукушева. – Яғни, жеке басын куәландыратын құжатты ұсынудың қажеті жоқ. Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің № 204 бұйрығы негізінде науқасқа БИК тағайындалады - бұл жеке код. Сіз оны экспресс-тест тапсыру және нәтижені ауызша білу үшін пайдалана аласыз. Сондай-ақ Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігінің № 211 бұйрығы бар, оның негізінде сараптама құпия түрде жүргізіледі, бірақ бұл жағдайда жеке куәлік ұсынылады және экспресс-тестілеуден басқа тестілеу жүргізіледі. ИФТ әдісін қолдана отырып. Сондай-ақ ЖЖБИ-ге тестілеуден өтуге болады - В және С гепатиті, мерез және т.б. Біз жағынды әдісін қолданамыз. Ал егер нәтижелер жедел қабыну үдерісін көрсетсе, онда біз оны ПТР әдісін қолдану арқылы нақты секрецияларды ескере отырып тексереміз. Бұл гонорея және трихомониаз сияқты инфекциялардың болуын тексерудің жоғары сапалы кеңейтілген әдісі. Егер инфекция анықталса, біз тегін ем жүргіземіз, содан кейін оны қадағалаймыз. Бірақ негізгі топ өкілдері емделуге әрқашан келіспейтіндерін ескере отырып, олар дәрі-дәрмек алады, содан кейін келмей кетулері мүмкін, бұл жағдайда оларды қоңырау шалу арқылы іздейді.
Қатынастан кейінгі профилактикаға келетін болсақ, дәрігердің айтуы бойынша ол байланыстан кейін 72 сағатқа дейін беріледі. Яғни, егер кездейсоқ қауіпті мінез-құлық болса (белгісіз серіктеспен қорғалмаған жыныстық қатынас), ЖИТС орталығының достық кабинетіне хабарласуға болады. Сондай-ақ, хирургиялық операция кезінде жарақат алған - саусағын шаншып алған медицина қызметкерлері де осында хабарласады.
Бізге бір әйел келіп, кіре берістегі тарату жәшігінде жатқан шприцтің инесімен саусағын шаншып алған жағдай болды, - деп бөлісті Динара Мукушева. - Ол сондай-ақ қатынастан кейінгі профилактикадан өтті. Өйткені бұл шприцті өзіне инъекция жасап, оны подъезге қалдырған есірткі тұтынушының АИТВ жұқтырған болуы мүмкін екені белгісіз.
Бізде көшеде аула тазалап жүргенде шприцтің инесін шаншып алатын әйелдер де болды. Эпидемиолог, инфекционист және достық кабинеттің дәрігерінен тұратын консилиум өткізу арқылы жұқтыру қаупі бар-жоғын анықтаймыз. Белгілі бір жағдайда қатынастан кейінгі профилактикалық препараттарды тағайындау дұрыс па?
Достық кабинеті ҮЕҰ-мен тығыз жұмыс істейді. Үкіметтік емес ұйымдардың аутрич-қызметкерлері «тең-теңімен» принципі бойынша жұмыс істейді, жаңа науқастарды ЖИТС орталығына жұқтырудың алдын алу үшін әкеледі. Жылдық жоспарда 900-ге жуық адамды осындай профилактикамен қамту. 2024 жылдың 27 наурызындағы жағдай бойынша 188 адам қамтылды. Дәрі-дәрмек қабылдайтын науқастарды тексеру жиілігі сондай, олар алдымен бір айдан кейін тексерілу керек (олар келген кезде АИТВ және барлық инфекцияларға толық тексеріледі), ал бір айдан кейін олар қайталама тексеруге келеді. инфекцияның жасырын ағымын өткізіп алмау, - деп түсіндірді Динара Мұқышева. – Сосын тағы – үш ай сайын. Қауіпсіздікке келетін болсақ, сүйек тығыздығына және бүйрек функциясына препараттардың аздаған жанама әсерлері бар .
Бұл өте ұзақ мерзімді салдарлар, бірақ, соған қарамастан, профилактиканы тағайындамас бұрын, біз пациенттерді бүйрек функциясын тексереміз. Қан тапсырылады және біз оны белгілі бір көрсеткіштер үшін тексереміз, шумақтық фильтрация жылдамдығына. Ал егер бәрі қалыпты болса, препаратты қабылдауға болады. Көбінесе 50 жастан асқан адамдарда бүйрек аурулары бар, олар жарты жылда бір рет тексерілуге міндетті. Егер біз ауытқуларды көрсек, онда біз оларды қатынастың алдындағы профилактикадан алып тастаймыз. Сондай-ақ достық кабинетінде жылдам тестілеуден өтуге болады. Бұл 15 минуттан аспайтын тегін, қосымша анонимді процедура. Тесттің өзі жүктілік сынағына ұқсас. Саусақтан бір тамшы ғана қан алынады. Жиналған қан сынаққа қойылады, егер тек бір сызық пайда болса, сынақ теріс, екі болса, сынақ оң. Дегенмен, сарапшылар атап өткендей, бұл сынақтың ықтималдығы тек 80% құрайды, сондықтан нәтижеге сенімді болу үшін одан әрі тексеруден өтіп, АИТВ-инфекциясына қан тапсырған жөн.
Достық кабинет 18 жастан 50 жасқа дейінгі және одан жоғары жастағы науқастарға қызмет көрсетеді. Әркімге жеке көзқарас бар. Атмосфера қолайлы. Пациенттермен қарым-қатынас тыныш, құпия тонмен жүргізіледі. Қазақстанда мұндай достық кабинеттер санаулы ғана – бір аймақта бір. Біздің облыста да бір ғана – Өскемен қаласы, Буров көшесі 21/1 мекенжайы бойынша Шығыс Қазақстан облыстық ЖИТС орталығында бар. Достық кеңсесінің жұмыс уақыты – жұмыс күндері – дүйсенбіден жұмаға дейін, сағат 8.00-ден 15.40-қа дейін, түскі үзіліспен – 12.00-ден 12.30-ға дейін.
Консультацияны мына телефон арқылы алуға болады: 26-32-17 немесе Шығыс Қазақстан облысы, Өскемен қ. Буров көш, 21/1, ЖИТС-тің алдын алу және күрес жөніндегі орталығы.
