2023 жылдың 1 наурызы
ШҚО ЖИТС орталығында кемсітушілікке қарсы күрес күніне арналған ашық есік күні өтті.
Небәрі жарты күннің ішінде Орталыққа АЕК аясында алты адам келіп, тексеруден өтті, екі адам да жасырын түрде жедел-тестілеуден өтті.
Кемсітушілікке қарсы күрес күні 2014 жылдан бері БҰҰ шешімімен жыл сайын 1 наурызда атап өтіледі. Шығыс Қазақстан облыстық ЖИТС-тің алдын алу және күрес жөніндегі орталығында 1 наурыз күні «Ашық есік» шарасы аясында АИТВ мәселесі бойынша мамандардан кеңес алуға, сонымен қатар адамның иммун тапшылығы вирусына тегін тексеруден өтуге мүмкіндік туды.
Шығыс Қазақстан облыстық ЖИТС-тің алдын алу және күрес жөніндегі орталығының басшысы Марина Жеголконың айтуынша, бүгінде Шығыс Қазақстан облысында АИТВ індетін жұқтырған 3 мыңнан астам адам болса, оның 32-сі 18 жасқа толмағандар. Олардың көпшілігі, әсіресе балалар емдеуді қабылдайды - антиретровирустық терапия.
«Мемлекет дәрі-дәрмек сатып алуға қомақты қаражат бөледі», - деп атап өтті Марина Владимировна. – Біздің облыс олармен 100 пайыз қамтамасыз етілген. Емдеуді сақтау қанағаттанарлық өмірді қамтамасыз етеді. Дәрі-дәрмектерді қабылдаған кезде вирус ағзада көбеймейді, иммунитет сақталады, әртүрлі аурулар дамымайды. Адам өмір сүреді, толық жұмыс істейді, оның отбасы мен балалары болуы мүмкін. Дәрі-дәрмектерді қабылдаған кезде қандағы вирустың анықталмайтын (50 көшірме/мл-ден аз) мазмұнына қол жеткіземіз, яғни қанда бірлік қалады, ал адам өзінің жыныстық серіктесі үшін инфекция көзі болуды тоқтатады.
Шығыс Қазақстандағы ЖИТС орталығында халықтың негізгі топтарындағы адамдар жүгіне алатын достық кабинеті бар. Мұнда тек АИТВ-инфекциясына ғана емес, басқа жыныстық жолмен берілетін инфекцияларға да тегін тексеруден өтуге болады. Содан кейін, дәл осы жерде, тегін ем ала аласың. Стигматизациядан, айыптаудан және медициналық көмектен бас тартудан қорықпай ЖИТС орталығына хабарласуға болады.
-«Біздің барлық жұмысымыз АИТВ-мен өмір сүретін адамдардың емделуіне, дәрігерге баруына, олардың тексеру қызметтерін алуына қолайлы жағдай жасауға бағытталған, сондықтан біз күн сайын осы бағытта жұмыс істейміз», - деді орталықтың емдеу алдын алу бөлімінің меңгерушісі, пациенттерді қолдау қызметі және орталықтың ішкі бақылау комиссиясының мүшесі Наталья Оралбаева.
Біз қала, аудандардағы медициналық мекемелерге барып, лекциялар мен семинарлар өткіземіз, бұл жерде емделуден бөлек, науқастарымызды стигма, кемсіту мәселелерінің бірі болып отыр. Олар ауруханаға жатқызу немесе кейбір қызметтерді алу кезінде басқа денсаулық сақтау орындарында бұл құбылыстармен кездесуі мүмкін. Аудандардағы дәрігерлер АИТВ-инфекциясына қатысы жоқ аурудың басқа түрі бойынша медициналық көмек алуға белгілері болғанына қарамастан, олардың диагнозын білгеннен кейін тұрғындарға қызмет көрсетуден бас тартады.
Наталья Александровнаның айтуынша, қазір Орталықта АИТВ жұқтырғандардың 88%-ы вирусқа қарсы ем қабылдайды, олардың басым көпшілігінде анықталмайтын вирустық жүктеме бар. Бұл пациенттердің дәрі-дәрмекті жақсы қабылдап жатқанын және олардың қанының қазіргі уақытта жұқпалы емес екенін көрсетеді, яғни олар медицина қызметкерлеріне де, басқаларға да қауіпті емес.
«Бұл адамдар салауатты өмір сүреді, бірақ сонымен бірге басқа медициналық мекемелерде қызмет алған кезде дәрігерлер пациенттің дәрі-дәрмек қабылдап жатқанын және оның вирустық жүктемесінің қандай екенін, оның CD жасушалары қандай екенін сұрамайды», - дейді Наталья Оралбаева. - Оған қызмет көрсетуден бас тартуы мүмкін. Осындай фактілерді анықтап, медицина қызметкерлерімен түсіндіру жұмыстарын жүргізіп жатырмыз.
Біздің Орталықта пациенттер кемсітушілікке және стигмаға ұшырамайды, өйткені біздің барлық қызметкерлер жыл бойына науқасты стигматизациялау мүмкін еместігі және сіз оларды ауру деп көрсете алмайсыз деген дайындықтан және бастапқы дайындықтан өтеді. Бұл бағыттағы жұмыстар жыл бойы жүргізіледі. Науқастардың шағымдары жоқ. Бізде кейде ҚАЖД науқастар түзеу мекемелерінде болып, қызметтің белгілі бір түрлерін алмаған кезде шағымдар болады. Біз оларға жауап береміз.
Басқа медициналық ұйымдардың, оның ішінде МСАК-тың медициналық қызметкерлерінен проблемалар туындаған жағдайда ЖИТС орталығының мамандары тартылып, оларды жедел шешеді.
Бұл тұрғыда үкіметтік емес ұйымдар да жақсы қолдау көрсетуде. Мысалы, «Answer». ҚҚ.
«Бізге әртүрлі сұрақтармен, соның ішінде стигма мен кемсітушілікпен келген клиенттерімізге көмек көрсетеміз», - деп атап өтті Answer жобасының үйлестірушісі Оксана Магомедова. – Біздің ұйымда заңгер, психолог бар. Біз әрбір нақты жағдайға байланысты жеке-жеке көмектесеміз.
Адамның жұмыстан бас тартқан немесе жұмыста өзінің АИТВ-позитивті статусы туралы біліп, адамның өз еркімен жұмыстан кетуін қалаған кезде мәртебесін ашу жағдайлары болды. Біздің заңгер осы клиенттерге және олардың жұмыс берушілеріне мәселенің оң шешілгеніне көз жеткізуге кеңес берді
Бүгін Ашық есік күніне орталыққа келген пациенттерінің бірі былай дейді: «Менің күйеуім мен үлкен ұлым, ең жақын досым және дәрігер тәтем 2006 жылы білген диагнозымды біледі. Жұмыс беруші білмейді. Білетіндердің бәрі түсінеді. Менің жолым болды, осы жылдар ішінде мен медициналық мекемелерде кемсітушілікті кездестірген емеспін. ЖИТС орталығының мамандарымен қарым-қатынасымыз өте жақсы».
Марина Жеголко атап өткендей, Орталықтың қызметкерлері АИТВ бар науқастарды кемсіту жағдайларының алдын алады.
«Орталықта пациенттерді қолдау қызметі бар, ол мұндай жағдайларда басқа медициналық ұйымдармен үнемі байланыста болады», - дейді Марина Владимировна. - Дегенмен, пациенттердің өзін-өзі стигмалау сияқты нәрсе бар, өйткені адамдардың өздері олармен басқаша әрекет ететініне іштей дайын. Бірақ бұл жерде біздің психологтар араласып, біз осы сәттердің бәрін «сөндіруге» тырысамыз.
Негізінен ЖИТС орталығындағы науқастардың шағымдары емханадағы қарапайым науқастардан еш айырмашылығы жоқ. Мысалы, олар алғашқы медициналық-санитарлық көмек дәрігерлерінің диагнозды анықтау үшін ұзақ уақыт алатынына шағымдана алады. Бірақ мұндай мәселелер әдетте тез шешіледі.
Консультацияны мына телефон арқылы алуға болады: 26-32-17 немесе Шығыс Қазақстан облысы, Өскемен қ. Буров көш, 21/1, ЖИТС-тің алдын алу және оған күрес жөніндегі орталығы.